برای بهتر درک نمودن صنایع نفت و گاز میتوان از مبدا شروع نمود؛ چاه های نفتی و چاه های گازی.چاه های نفتی عمدتا شامل نفت خام و مقادیری NGL یا همان Natural Gas Liquids هستند که گاهی آنها را مایعات همراه نفت خام نیز نام می برند. این مایعات شامل اتان، پروپان، بوتان و برخی ترکیبات سنگین تر هیدروکربنی می باشند. نفت خام در پالایشگاه های نفت جداسازی و مشتقاتی نظیر بنزین، نفت سفید، نفت کوره و ... از آن استخراج و NGL نیز به واحدهای پایین دستی (صنایع پتروشیمی) ارسال یا مستقیما برای مصارف خانگی، سوخت و ... به فروش می رسد.
برای بهتر درک نمودن صنایع نفت و گاز میتوان از مبدا شروع نمود؛ چاههای نفتی و چاههای گازی.
چاههای نفتی عمدتا شامل نفت خام و مقادیری NGL یا همان Natural Gas Liquids هستند که گاهی آنها را مایعات همراه نفت خام نیز نام میبرند. این مایعات شامل اتان، پروپان، بوتان و برخی ترکیبات سنگین تر هیدروکربنی میباشند. نفت خام در پالایشگاه های نفت جداسازی و مشتقاتی نظیر بنزین، نفت سفید، نفت کوره و ... از آن استخراج و NGL نیز به واحدهای پایین دستی (صنایع پتروشیمی) ارسال یا مستقیما برای مصارف خانگی، سوخت و ... به فروش میرسد.
چاههای گازی نیز عمدتا شامل گاز غنی (گاز ترش) و میعانات گازی میباشند. این میعانات عمدتا ترکیبات پنتان و سنگین تر میباشند که یا جهت جداسازی به پالایشگاه های نفت ارسال و یا مستقیما به فروش میرسد. شکل زیر به طور خلاصه محصولات بالادستی و میان دستی نفت و گاز را نشان داده شده است.
در برخی تقسیم بندی ها، گاز خروجی از میادین گازی را به دلیل داشتن گوگرد گاز ترش و پس از جداسازی گوگرد گاز غنی و یا شیرین مینامند و در برخی دیگر از مراجع این گاز خروجی که شامل ترکیبات گوگردی نیز میباشد را گاز غنی مینامند. نقطه اشتراک تمامی این نامگذاری ها حذف شدن یا نشدن گوگرد و ترکیبات گوگردی میباشد.
تاسیسات نفت و گاز را میتوان به تاسیسات سرچاهی که شامل سکوها و تاسیسات استخراج و در مرحله دوم تاسیسات فشرده سازی و انتقال نام برد. مرحله پس از انتقال، مراحل پالایشگاهی میباشد که میتوان به واحدهای زیر تقسیم بندی نمود.
واحد SRU یا جداسازی گوگرد (Sulfur Recovery Unit)
واحد SRU یا واحد جداسازی گوگرد که گاهی واحدهای شیرین سازی نیز نامیده میشود. ترکیبات گوگردی (شامل مرکاپتان ها و H2S) از گاز جدا و گوگرد تولیدی به مصرف واحدهای تولید اسید سولفوریک و ... میرسد. گاز شیرین استحصال شده به واحد اتان ریکاوری ارسال می شود.
واحد اتان ریکاوری
در واحد اتان ریکاوری متان یا همان گاز طبیعی از ترکیبات سنگین تر جدا میشود؛ متان (گاز طبیعی) عمدتا یا به لوله های سراسری گاز طبیعی IGAT تزریق و یا به عنوان خوراک واحدهای متانول، اوره و امونیاک و... زنجیره متان را تشکیل می دهد و اتان و ترکیبات سنگین تر زنجیره های اتان، پروپان، بوتان و ... را تشکیل میدهند.
با توجه به اینکه عموما خوراک های پتروشیمی را میتوان از مرحله پس از اتان ریکاوری دسته بندی نمود لذا مجتمع های پتروشیمی که این واحد را در درون خود دارند در تقسیم بندی های جدید پتروپالایش مینامند نظیر پتروپالایش کنگان که خوراک آن گاز غنی دریافتی از فاز 12 پارس جنوبی میباشد. اگر چه برخی پتروشیمی ها نظیر پتروشیمی خارگ و بوشهر اگر چه دارای واحد SRU بوده و در درون خود مجتمع جداسازی گوگرد و جداسازی متان انجام میدهد اما پتروپالایش نامیده نمیشوند!
همچنین فازهای پارس جنوبی عمدتا در واحدهای پالایشگاهی خود (پالایشگاه های گازی پارس جنوبی) تفکیک و استحصال متان، اتان، پروپان، بوتان و ترکیبات سنگین تر را دارا هستند و ازین ترکیبات استحصال شده برخی نظیر اتان را به عنوان خوراک به پتروشیمی هایی نظیر جم، آریاساسول و ... تحویل و برخی نظیر LPG را به فروش مستقیم (عمدتا صادراتی) میرسانند. نمودار ذیل روند تبدیل گاز ترش را نشان می دهد.
همانطور که در شکل فوق نیز ملاحظه میشود واحد اتان ریکاوری به گونه ای زنجیره ارتباطی پالایش، پتروپالایش و پتروشیمی است؛ به عبارت دیگر خروجی های واحد اتان ریکاوری زنجیرههای بزرگ محصولات پتروشیمی را به دنبال دارند که مهمترین آنها به شرح ذیل می باشد:
لازم به ذکر است اتان در واحدهای کراکینگ علاوه بر اتیلن، مشتقات دیگری شامل پروپیلن، برش 4 کربنه، بنزین پیرولیز و CFO نیز دارد که در با توجه به اینکه جدول فوق خروجی های واحد اتان ریکاوری را نشان می دهند به آن اشاره نشده است. همچنین نفتا (میعانات گازی) در واحد کراکینگ محصولاتی مشابه اتان دارد اما علاوه بر واحد کراکینگ می تواند در واحدهای آروماتیک برای تولید زنجیره بنزن BTX استفاده شود که در حال حاضر پتروشیمی های بوعلی و نوری از نفتای دریافتی از فازهای پارس جنوبی محصولات بنزن، تولوئن و زایلن ها را تولید میکنند. همچنین نفت سفید از مشتقات نفتخام در تولید LAB و HAB کاربرد دارد که در حال حاضر در کشور در پتروشیمی بیستون از نفت سفید دریافتی از پالایشگاه کرمانشاه و آبادان برای تولید محصولات مذکور استفاده می شود. در ادامه مهمترین خوراک های صنعت نفت و گاز در دسته بندی بالادستی، میان دستی رده دوم و سوم برای پتروشیمی های فعال دریافت کننده این خوراک ها و همچنین طرح های در دست اجرای مصرف کننده این خوراک ها ارائه شده است.
تهیه شده در گروه تولید محتوی سپینود شرق
کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد.
